Basınçlı Ekipmanlarda CE Belgesi

Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği 2014/68/EU (PED) Avrupa’daki basınçlı ekipmanlara ilişkin tüm ulusal kanun ve kurallara dahil edilmiştir ve Avrupa Topluluğu’nda satılan tüm basınçlı ekipmanları ilgilendiren tek üniform düzenlemeyi ifade etmektedir.

97/23/EC Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği yürürlükten kalkmış ve yerini 19 Temmuz 2016 tarihi itibariyle 2014/68/EU Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliğine bırakmıştır.

  • Yeni yönetmelikte uygunluk değerlendirme modüllerinden A1; A2, B1;B (Tasarım Tipi), B;B (Üretim Tipi) ve C1;C2 olarak değişmiştir.
  • Yeni yönetmelikte AT Uygunluk Beyanı’ yerine ‘AB Uygunluk Beyanı’ kavramı getirilmiştir.
  • Yeni yönetmeliğin 1. Bölümü Giriş niteliğindedir. Yönetmeliğin bu bölümünde Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar, Piyasaya Arz ve Hizmete Alma, Teknik gerekler, Serbest Dolaşım kavramlara açıklık getirilmektedir.
  • Yeni yönetmelik ile Akreditasyon, CE işaretlemesi, uygunluk değerlendirmesi, uygunluk değerlendirme kuruluşu, piyasada bulunmanın engellenmesi, ulusal akreditasyon kuruluşu, teknik spesifikasyon, birlik uyumlaştırma mevzuatı gibi yeni tanımlamalar yapılmıştır.
  • Yeni yönetmelik ile grup 1 akışkanlar ve girdiği kategorilerin tanımı yapılmıştır.
  • Yeni yönetmelik sadece piyasaya sürme kavramı üzerinde durmamaktadır. Piyasa sürecini detaylandırmakta,  piyasaya arz, piyasaya sürmek, hizmete alma, geri çekme gibi yeni tanımlar getirmektedir.
  • 97/23/AT yönetmeliğinde üreticiler için sadece tehlike analizi yapılması öngörülmekteydi. Yeni yönetmelik ile üreticiler için tehlike analizi yükümlülüğü yanında risk analizini de zorunluluk haline getirmekte ve ‘Teknik dosya, basınçlı ekipmanın ilgili gereklere uygunluğunun değerlendirilmesini mümkün kılacak ve risk veya risklerin yeterli bir analizi ve değerlendirmesini içerecektir’ şartı getirilmektedir.
  • 2014/68/EU Temel Gereklerle ilgili esaslı bir değişiklik getirmemektedir. Yeni yönetmelikte yalnızca iki adet küçük değişiklik yapılmıştır. Madde 2.2.3 (b) Dayanım başlığı altındaki ‘çentik darbe mukavemeti (impact strength)’ terimi yerine ‘eğme kırılma enerjisi (bending rupture energy)’ terimi getirilmiştir. Madde 3.3. İşaretleme ve Etiketleme başlığı altındaki (b) alt başlığının son bendindeki ‘ürün grubu’ yerine ‘akışkan grubu’ terimi getirilmiştir.

Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği 2014/68/EU (PED) Avrupa’daki basınçlı ekipmanlara ilişkin tüm ulusal kanun ve kurallara dahil edilmiştir ve Avrupa Topluluğu’nda satılan tüm basınçlı ekipmanları ilgilendiren tek üniform düzenlemeyi ifade etmektedir.

Yönetmeliğin amacı, maksimum izin verilebilen PS basıncı 0,5 bar’dan daha büyük olan basınçlı ekipmanları ve uyması gereken asgari şartların belirlenmesi, sınıflandırılması, tasarımı, imali, montajı, dağıtımı, piyasaya arzı, hizmete sunulması, kullanımı, muayene ve belgelendirme işlemlerine ilişkin usul ve esasları belirlemektir olarak tanımlanmıştır

  • Basınçlı kaplar
  • Isı eşanjörleri
  • Buharlı kazanlar ve bileşenleri
  • Basınçlı gaz tüpleri
  • Borular ve boru hatları
  • Depolama tankları
  • Emniyet ve basınç donanımları (emniyet, tahliye vanaları, regülatörler, güvenlik diskleri) yer almaktadır.

Basınçlı ekipman kavramına aynı zamanda borular, kontrol ve emniyet donanımları bulunan basınçlı ekipmanların boru parçaları ve donanımları da dahildir.

Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği 2014/68/EU ürünlerin taşıması gereken Ek.I temel gereklilikleri (Genel, Tasarımı, İmalatı ve Malzemeleri) kapsamaktadır.

Ekipmanların tasarımı, üretimi ve test edilmesine ilişkin hususlar çoğunluğu halen oluşum aşamasında olan birçok uyumlaştırılmış standardın konusudur. Bu standartlar harmonize olarak tanımlanmaktadır ve basınçlı ekipmanın tasarımını, üretimini ve son kontrolünü kapsayacak birçok hususu tanımlamaktadır. Üreticiler; harmonize standartların olmadığı koşullarda yönetmeliğin temel gereklerini karşılayarak yada harmonize standartların getirdiği kurallara tam uyarak ürün güvenliğini sağlamaktadır.

Yönetmelikte kategori belirleme süreci basınçlı ekipmanın; içindeki akışkanın tehlike sınıfına ( Grup 1 veya grup 2), maksimum izin verilebilir basınç değeri PS ve hacim V veya Nominal Ölçü DN (hangisi kullanılıyorsa) değerine bağlı olarak ilgili tablolar aracılığı ile belirlenmektedir.

 

Kategori=Modül
I=Modül A
II=Modül A2, D1, E1
III=Modül B (Tasarım Tipi) + D, B (Tasarım Tipi) + F, B (İmalat Tipi) + E,

B (İmalat Tipi) + C2, H

IV=Modül B (İmalat Tipi) + D, B (İmalat Tipi) + F, G, H1

 

Değerlendirme ve uygunluk prosedürleri her bir kategori için farklı olmaktadır örneğin en düşük risk kategorisine giren Kategori I ( Modül A) onaylanmış kuruluş olmaksızın belgelendirme faaliyeti ile ve/veya üst kategorideki II, III ve IV kapsamına giren basınçlı ekipmanlarda TS EN ISO 9001:2015 imalat, ürün ve tam kalite güvence yönetimi (Modül D/D1, E/E1, H/H1) ve/veya onaylı kuruluş tarafından inceleme (Modül A2, B, C2, F ve G) arasında değişiklik göstermektedir. Basınçlı ekipman imalatçısı, sınıflandırıldığı kategori için belirlenenler arasından, kendi uygulamalarına ve imalat prosedürlerine en uygun olması açısından seçeceği uygunluk değerlendirme prosedürlerinden birine tabi tutulur. İmalatçı, mevcut ise daha yüksek bir kategoriye uygulanan prosedürlerden birini uygulamayı da tercih edebilir.

Uygunluk değerlendirme yöntemleri aşağıda tanımlanmıştır.

Modül Aİç Üretim Kontrolü
Modül A2Rastgele Aralıklarla Denetlenmiş Basınçlı Ekipman Kontrolleriyle Birlikte İç İmalat Kontrolü
Modül BAB Tip İncelemesi – İmalat Tipi
AB Tip İncelemesi – Tasarım Tipi
Modül C2Rastgele Aralıklarla Denetlenmiş Basınçlı Ekipman Kontrolleriyle Birlikte İç İmalat Kontrolüne Dayanan Tipe Uygunluk
Modül Dİmalat Sürecinin Kalite Güvencesine Dayanan Tipe Uygunluk
Modül D1İmalat Süreci Kalite Güvencesi
Modül EBasınçlı Ekipman Kalite Güvencesine Dayanan Tipe Uygunluk
Modül E1Son Basınçlı Ekipman Muayene ve Testinin Kalite Güvencesi
Modül FBasınçlı Ekipman Doğrulanmasına Dayanan Tipe Uygunluk
Modül GBirim Doğrulamasına Dayanan Uygunluk
Modül HTam Kalite Güvencesine Dayanan Uygunluk
Modül H1Tam Kalite Güvencesi ve Tasarım Muayenesine Dayanan Uygunluk

 

Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (Pressure Equipment Directive – PED) Kapsamında Uyumlaştırılmış Standartlara Örnekler

2014/68/EU Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği üreticilerin öncelikli olarak yönetmelikte belirtilen temel gerekliliklere uyum göstermesi gerekmektedir. Öte yandan, bir uyumlaştırılmış standardın kapsamında olan ürünler ilgili ürün standardının gereklerini de karşılamakla yükümlüdürler.

Bu yönetmelik altında en sık kullanılan uyumlaştırılmış ürün standartlarına aşağıdaki örnekler verilebilir;

  • EN 13445 – Ateşle temas etmeyen basınçlı kaplar
  • EN 12592 – Su borulu kazanlar ve yardımcı tesisatları
  • EN 12953 – Silindirik kazanlar
  • EN 10028 – Basınç Amaçlı Çelik Yassı Mamüller
  • EN 10217 – Basınç Amaçlı Kaynaklı Çelik Borular

2014/68/AB Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliğinde Kaynaklı İmalatlarla İlgili Gereklilikler

Ürünlerine CE işareti iliştirmek isteyen Basınçlı ekipman üreticilerinin, kaynakla ilgili proseslerini tasarlardan aşağıda detayları verilmiş olan açıklamalara dikkat etmesi ve bu gereklilikleri karşılayacak şekilde bir üretim süreci işletmesi gerekmektedir.

Öncelikle imalata konu olan ürün için gerçekleştirilecek kaynakların, ilgili standartlara göre (EN 15614, ASME Sec. IX vb.) Kaynak Yöntem Onaylarının (Welding Procedure Qualification Record WPQR) alınmış olması gerekmektir. Aynı şekilde ilgili kaynağı gerçekleştirecek personelin yani kaynakçının da yine ilgili standartlara göre Kaynakçı Sertifikasının yayınlanmış olması gerekmektedir. Kaynak özel bir proses olup, hem yönteminin hem de kaynağı gerçekleştiren personelin imalat başlamadan önce sertifikalandırılmış olması önem arz etmektedir. Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği, her iki sertifikasyon için gereklilikleri net şekilde belirlemiştir. Bu durumda imalatçılar ürünlerinin CE belgelendirme süreçlerine başlamadan önce mutlaka bu hazırlıkları tamamlamış olmak durumundadırlar.

2014/68/AB Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliğinin, Ek-1 Temel Gereklilikler kısmında 3.1.2 maddesi altında, bu kaynak yöntem onayını (PQR) ve kaynakçı sertifikasını yayınlayacak kuruluşun da bir Onaylanmış Kuruluş olması gerekliliği tanımlanmıştır. Hem maliyet hem de zaman kaybını önlemek adına, üreticilerin mutlaka bu onay süreçlerini ilgili kapsamda Onaylanmış Kuruluş yetkisine sahip bir belgelendirme kuruluşundan ilerletmeleri gerekmektedir. Szutest olarak, bu iki alanda da Onaylanmış Kuruluş yetkisine sahip olduğumuz için müşterilerimizin bu yöndeki ihtiyaçlarını da karşılamaktayız.